A.'Mavi Mantolu Gelin, Jale Birsel'.

Tam adı Jale Türkan Birsel. Eşi şair Salah Birsel ile Turgut Özakman'ın 'Kanaviçe' (1960/61) oyunu sırasında tanışmışlar. Evlenmeden önceki soyadı, Ayata. 1927/28 İzmir doğumlu. Babası Sayıştay denetçilerindenmiş. Ablası (1923) ülkemizdeki ilk kadın emniyet müdürü (1953) Şerife Feriha Sanerk.

Lise ikinci sınıfta, 'içindeki tiyatro aşkına dayanamayarak' Devlet Konservatuvarı'na giriyor. Daha öğrenciyken birçok roller oynamış; "Mariya'nın Kalbi", 'Bir Evlenme', 'Kahvehane'. 1949'da Tiyatro Yüksek Bölümü'nü başarı ile bitirip Devlet Tiyatrosu sanatçıları arsına katılmış.

İlk rolü Carlo Goldoni'nin 'Yalancı' piyesindeki 'Beatrice' (1950) (Türkçesi Tarık Levendoğlu). "Sevimli halleri, tatlı konuşması, güzel fiziği ile kendisini seyirciye sevdirmiş." O seneki İstanbul turnesinde Yıldız Kenter'li 'Modern Antigone'da (Yazan Jean Anouilh) (Çeviren Orhan Veli Kanık) Isméne'i oynamış. Ertesi sezon Küçük Tiyatro'daki 'Kıskançlar' komedisinde (Yazanlar Oktay Rıfat ve Melih Cevdet Anday) başrollerden birini alınca 'artık sanat ufukları bu genç aktrise açılır'.

Birbiri peşi sıra gelen eserler (1952/53); 'Kadının Fendi'(Yazan Somerset Maughan) (Nelly rolünde); 'Öteye Doğru' (Sutton Vane) (Çeviren Suat Taşer) (Oğlunun peşinde koşan, kendisini O'na tanıtmayan anne rolünde).

'Sonrasında hak ettiği terfi gelir'. Artık Devlet Tiyatrosu'nun her büyük oyunda aranan elemanıydı; 'Ters Yüz' (Galip Güran), 'Gölgeler' (Ahmet Muhip Dranas) , Branda Bezi', 'Nora', 'Güzel Helena' (Prof. Selahattin Batur), 'Bir Ümit İçin' (1954/55) (Emanuel Robles), 'Tahta Çanaklar' (Edmund Robles) (Çeviren Seniha B. Göknil), 'Son Yağmur' (1961/62) (Perihan Zorlu), 'Suavi Efendi' (1961/62) (İlhan Tarus) (Sahneye koyan Haldun Marlalı) (Madam rolünde), 'İki Efendinin Uşağı' (1959/69) (Carlo Goldoni) (Çeviren Servet Moray), "Kleopatra'nın Mezarı" (Cevat Fehmi Başkut), 'Felsefe Doktoru', 'Kiralık Bina' (1961/62) (Eduardo de Filippo) (Çeviren Çetin Altan) (Nilüfer Koçyiğit'in de rolü varmış), 'Fizikçiler' (1963/64) (Friedrich Dürrenmat) (Çeviren Sevim Özakman) (Sahneye koyan Ergin Orbey).

Rol aldığı diğer tiyatro eserlerinden bazıları:

Londra'daki altı aylık çalışmadan sonra 'Amerikan Rüyası'nda (1962/63) (Edward Albee) (Çeviren Sevgi Sanlı) büyükanneydi.

Altındağ Tiyatrosu'nda 'Yabanlar' (1964/65) (I Rusteghi) (Yazan Carlo Goldoni-1760) (Yöneten Mahir Canova) (Margherita rolünde).

Oda Tiyatrosu'nda 'Édouard ile Agrippine' (1964/64) (Yazan René de Obaldia-1960) (Çeviren Salah Birsel) (Yöneten Hüseyin Ergin Orbay).

Bulvar Tiyatrosu'nda Kenan Büke Topluluğu ile 'Tombala' (1970) (Yazan Adalet Ağaoğlu-1966). İlginç bir şekilde bu oyun 10 sene sonra, 5 Aralık 1979'da aynı kadro ile televizyon oyunu olarak gösterilmiş. Yapımcı Fide Özbay ve yönetmen Okan Uysaler. Tek dekor; İki oyuncu. Jale Birsel ve Alp Öyken. Yaşlı bir karı koca, tatlı tatlı tartışıyor. "Her ikisi de tek eğlenceleri olan tombalayı oynamak istemekte ancak birbirlerine naz yapmaktadır." Aslında çocuklarının gelmesini bekliyorlar. Çalar saatin sesi bile kapı zili sanki. 'Elleri tombalada gözleri kapıdayken' perde kapanır.

Altındağ Tiyatrosu'nda 'Sacide' (1972/73) (Yazan Ülker Köksal) (Sahneye Koyan Tekin Akmansoy). Evde kalmış bir büyük kent kızının öyküsü. Jale Birsel'in başroldeki yorumu 'ölçülü, anlamlı, nüanslı' bulunmuş (Ömer Atila).

İstanbul Devlet Tiyatrosu, Bakırköy Kültür Merkezi'nde 'Dört Kız Kardeş' (1987/88) (Yazan Michel Tremplay) (Çeviren Sevgi Sanlı). Yılda bir kez bir araya gelebilen kardeşlerin (orijinal oyunda 'görümcelerin') kendileri ve birbirleriyle hesaplaşmaları.

Atatürk Kültür Merkezi, Oda Tiyatrosu 'Rüzgârlı Kadın' (1988/89) (Yazan Özel Arabol) (Sahneye koyan Sevinç Çetinok).

'Ocak' (1988/89) (Televizyon Oyunu) (Yazan Turgut Özakman) (Yöneten Bülent Özdural).

İstanbul Devlet Tiyatrosu'nda 'Sekiz Kadın' (1996/97) (Yazan Robert Thomas) (Yöneten Serpil Tamur).

1972'den sonra televizyondaki 'Bizim Sokak/Sokağımız'da Masalcı Teyzelerden biri olarak görüyorduk kendisini. Anlattığı masallarla 'çocukların hayal güçlerini' arttırıyordu.

"Ne yapar acaba şimdi oralarda,//Buralarda." Evliliklerinin 38. yılında yitirdiği eşine seslenişi; "Seninle salâh buldum, seninle salâha kavuştum." (Gezindim Boş Odalarda) (Sevim Dabağ) (Türkiye İş Bankası Yayınları-2011).

B. 'Beat Müziği ve Gürültülü Parçalardan Nefret Eden Şantöz Jale Birsel'.

Diğer Jale Birsel müziğe klasik müzikle başlamış. 'Özel olarak şan dersleri almış yıllarca'. 50'lerin sonu, 60'ların başında Verdi ve Puccini'den aryalar söylermiş. Pop müzikle ilgilenmesi 60'ların sonunda. Gazetelerde 'Genç İstidat' reklamları ile yer alırdı. 'Plakları plakçıların vitrinlerini süslemeye başlamış'.

Aras firması ile iki 45'lik plağı var. Doruk Onatkut Orkestrası eşlik etmiş. Söz yazarı Ülkü Aker. İlki Ekim 1967'de çıkmış. A yüzünde 'İstanbul Geceleri'; B yüzünde 'Köroğlu' var. (Bazı kaynaklar orkestranın Hüsnü Özkartal olduğunu belirtiyor). İkinci plağı ise Ocak 1968'de. A yüzündeki parça 'Una Mentira Piadosa'nın (1965) (Hermanos Garcia Segura) Türkçe uyarlaması. 'Sakın Geç Kalma'; "Kalbimi al sende kalsın//Bir gün beni hatırlarsın//Ben seni çok seviyorum//Sen benim en son aşkımsın//**//Dön artık dön bekliyorum//Yalnız seni seviyorum//Yıllar geçse de aradan//Yalnız seni istiyorum//**//Gel artık bana//Sakın geç kalma//Bekliyorum seni ben sevgilim//Sakın geç kalma//Sakın geç kalma//Gelmezsen yaşamam ölürüm."

İkinci yüzde Marie Laforet'nin meşhur ettiği 'Mon Amour Mon Ami'nin (1967) (André Popp / Eddy Marnay) bir 'aranjmanı' var. 'Çapkın Kız'; "Adım çapkın kız, çapkın kız//Benim adım çapkın kız//Aşk yalan inanmam//Benim adım çapkın kız//**//Çok sever çabuk unuturum//Her gün başka sevgili bulurum//Aşkı eğlenceyi severim//Aşka inanmam, sevgiye kanmam//Hiç kimseye bağlanmam."

'Tek Kurşun'da (1968) Peri Han'ın görüntüsüyle yer almıştı. Sonradan Gönül Yazar da plak yapacaktır (1968). 

Yabancılardan Doris Day ve Frank Sinatra'yı; Bizden Ayten Alpman, Timur Selçuk ve Doruk Onatkut'u seviyor. O günlerdeki favori şarkısı "I'll Never Fall in Love Again".

Özer Yelçe ile yaptığı söyleşide 'bütün gençliğin taptığı Beatles topluluğunu fazla gürültülü bulduğunu' söylemiş. Beat müziğin ve gürültülü parçalardan nefret ediyormuş Jale Birsel.